U kunt het haast niet missen op televisie, de homevideo’s. Reclames en actualiteitenprogramma’s worden steeds vaker opgeleukt met homevideo’s. Er zijn zelfs programma’s die helemaal gewijd zijn aan dit genre. De homevideo’s waarin altijd wel iets fout gaat en waar we soms stiekem maar steeds vaker openlijk en hardop om kunnen lachen. Hoe leuk vindt u deze video’s als het om uzelf gaat, of over uw ouders in het verpleeghuis?

Hier kunnen we vaak om lachen

Laat ik wat voorbeelden schetsen van enkele willekeurige, komische situaties. Een vrouw loopt naar een tafel waarop een verjaardagstaart staat. Ze struikelt, valt… met haar neus in de taart. - Een man is op de kermis, neemt een hap van een nogablok, lacht… en blijkt tandeloos, want zijn gebit zit vast in het nogablok. - Een stel jongeren houdt een rolstoelrace. Eén zit in de stoel, een ander duwt de stoel van een helling. De rolstoel blijft haken achter een steen, de 'inzittende' wordt gekatapulteerd en eindigt in een langsstromend beekje.

Zo zwart op wit lijkt dit niet heel leuk: maar heus, we kunnen hier massaal om lachen. We gaan ervan uit dat de betrokkenen niets ernstigs is overkomen. Weten we dat zeker? Nee. Willen we het weten, eigenlijk ook niet.

Maar wat als het om uw eigen familie gaat?

Zijn de filmpjes nog net zo leuk als zij over uw eigen familie gaan? Als het uw moeder is die met haar neus in de taart valt, uw vader die zijn gebit verliest en uw jongste zoon die in de sloot belandt? Nog steeds leuk? Ja, maar wel onder voorwaarden. Zoals de eigen schuld van uw moeder of vader. De eigen wil van uw zoon om aan de rolstoelrace deel te nemen. Dat niemand er iets aan overhoudt. En dat het filmpje het liefst alleen privé vertoond wordt. Dan kunnen we er nog steeds smakelijk om lachen, want niets is zo leuk als leedvermaak.

En wat mag er fout gaan in het verpleeghuis om nog leuk te zijn?

We gaan een stap verder. Nogmaals dezelfde filmpjes, maar nu met iets meer informatie. De mevrouw heeft verkeerde medicatie gekregen. Ze staat daardoor wankel op haar benen en valt met haar neus in de taart. Meneer heeft het gebit van zijn buurman ingekregen. Dat past niet en bij elke hap, waarvan dan ook, valt het gebit uit zijn mond. De rolstoelrace is een dagelijks fenomeen in het verpleeghuis, waar u niets van af weet en waarvoor de inzittende geen toestemming heeft gegeven. Vinden we deze filmpjes nu nog steeds leuk? Ik denk het niet. Dit zijn geen beelden meer van eigen onhandigheid of consequenties van eigen waaghalzerij. Nee, dit zijn de beelden van de consequenties van de onhandigheid en waaghalzerij van anderen. En uw vader of moeder is daar de dupe van. Verre van leuk zelfs. Onacceptabel? Dat varieert.

Anders gezegd, wat mag er niet fout gaan?

We gaan er met zijn allen vanuit dat dit soort filmpjes uit een verpleeghuis niet voorkomen. Dat de zorg zodanig goed is dat er geen sprake is van onhandigheid en waaghalzerij. Maar is dat ook zo en vraagt u daarnaar? Vraagt u bij de opname van een partner of familielid naar het aantal medicatiefouten, of naar val-incidenten? Waarschijnlijk niet. We gaan ervan uit dat dat op orde is. Maar wat moet dan precies op orde zijn? Wat is die basisveiligheid waar u blindelings op moet kunnen vertrouwen? Moet een bezem altijd aan het haakje hangen of mag deze ook op de grond staan. Mag mijn karnemelk, zoals ik in een eerdere blog schreef, dik, zuur en klonterig zijn en dus minimaal 4 uur buiten de koelkast staan voordat ik die drink? Of wordt tegen mijn wens ingegaan en de regel toegepast dat alle gekoelde dranken na een half uur worden weggegooid.

Hoe gedetailleerder we hiernaar kijken, hoe langer de lijst van onderwerpen die onder de basiskwaliteit van zorg vallen, en aan hoe meer procedures en regels we gebonden zijn. En er is altijd wel een uitzondering te vinden waar weer aparte regels voor nodig zijn. Voor je het weet is verpleeghuiszorg 'regeltjes-opvolg-zorg' geworden en gaat daar alle tijd en aandacht naar toe in plaats van naar liefdevolle zorg met aandacht voor je naasten. Een korte en compacte lijst basiszorg waarop wordt beoordeeld heeft de voorkeur. Landelijk wordt daar veel over gesproken. Met cliënten, aanbieders, de Inspectie voor Gezondheidszorg, de overheid, de politiek en ook de zorgkantoren. Een kort lijst op basis waarvan de zorgkantoren goede zorg kunnen inkopen.

Maar wat verstaan we onder goede basiskwaliteit van zorg? Ik kan verwijzen naar de Kwaliteitswet, maar weet u wat daaronder valt? Een compacte, concrete, voor iedereen begrijpelijk lijst met onderwerpen moet toch te benoemen zijn? Bij deze alvast een voorzet: correcte medicatie, geen gevaar van medebewoners, goede medisch kennis en behandeling, de gebruikelijke persoonlijke verzorging en aandacht voor voldoende eten en drinken.

De vraag wat we onder basiskwaliteit verstaan wordt breed gevoerd. Vandaar mijn vraag aan u: Wat is voor u basiskwaliteit; waar moet u zonder meer vanuit kunnen gaan?
En aanvullend op die vraag wat vindt u een geaccepteerd risico, oftewel om welke fout, hoe vervelend ook, zou u wel kunnen lachen? Ik hoor graag van u via onze Facebookpagina. Mailen is ook mogelijk.

Anneke Augustinus,
Afdelingsmanager Care bij Zorg en Zekerheid,
Verantwoordelijk voor zorginkoop, onder andere verpleeghuiszorg