Zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid

SELF Amsterdam: Goede voornemens prima vol te houden

Blog
Goede voornemens prima vol te houden? Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is zo cliché, maar iedereen heeft een andere gebruiksaanwijzing, dus één gouden regel om iemand te motiveren is er niet, helaas! Deze avond is dr. Roel Hermans van het Voedingscentrum aan het woord. Het onderwerp is Gedragsmotivatie en -verandering. Dr. Hermans is expert op het gebied van voeding en gedrag.

Grenzen van de arts

1. 50% van de Nederlanders is te dik. 10% is veel te dik;
2. Ruim 1.200.00 Nederlanders hebben diabetes. 90% hiervan heeft diabetes type 2;
3. Het merendeel van de Nederlanders eet te weinig groente, fruit, noten, peulvruchten en vis

Dit zijn beste grote cijfers. En ze groeien. Net als de Nederlanders. Bijna iedereen in Nederland zegt: “Ik zou eigenlijk gezonder moeten eten, maar…” en dan volgt een reden. Een arts kan heel veel signaleren, maar pas ingrijpen als de patiënt aangeeft dat hij/zij er iets aan gedaan wil hebben. Een arts zou willen begrijpen, motiveren, vertrouwen geven en begeleiden, maar dan gaat die arts al over de grenzen heen van wat ze mogen.

Nederlanders willen niet betutteld worden, maar ondertussen gaat die wens al zover dat een arts alleen mag bespreken wat door de patiënt aangegeven wordt. Voorbeeld: Ben je te dik en ga je met hoofdpijn naar de huisarts dan is dat voor de arts al een dilemma. De hoofdpijn is bijvoorbeeld een gevolg van de hoge bloeddruk. De hoge bloeddruk kan door het overgewicht zijn ontstaan. Je moet als arts een heel goede band met je patiënt hebben om in te schatten dat gezegd kan worden, dat het gewicht aangepakt moet worden. Heb je die band niet dan kun je als patiënt dus met een recept voor medicatie tegen de hoge bloeddruk naar buiten lopen en is het gewicht niet eens ter sprake gekomen. Ach, de farmacie is er blij mee. Die verdienen goed aan de gevolgen van een verkeerde leefstijl en de wens om niet betutteld te worden. De arts kan niet veel anders doen dan negeren, informeren en/of doorverwijzen.

Waarom is het zo moeilijk om gedrag te veranderen?

Gedrag is niet alleen de aard van een mens, maar ook vele wisselende sociale factoren:

1. Persoonlijke factoren
2. Contextuele factoren
3. Intentie voor gedrag
4. Mate van weerstand tegen verandering

Gedrag is voorgeprogrammeerd door bovenstaande factoren. Gedrag wordt bepaald door het gezin waar je uit komt. Gedrag wordt bepaald door de vrienden, die in je leven met je oplopen. Gedrag wordt bepaald door de soort opleiding, die je hebt genoten of juist niet. Gedrag wordt bepaald door huisdieren of de afwezigheid daarvan. Gedrag wordt bepaald door beperkingen die je wel of niet hebt. Kortom: gedrag is complex. Vanuit dat complex heb je gewoonten en automatismen ontwikkeld. Ga dat maar eens veranderen. Probeer maar eens 1 keer in je leven met je andere hand je tanden te poetsen of te schrijven. Probeer in Engeland maar eens zonder na te denken in de auto te rijden. Je automatisme laat je rechts rijden, maar dat is echt heel gevaarlijk. Gevolg: over noodzakelijke veranderingen moet je nadenken. En nog eens nadenken en weer nadenken. Het inslijten van gewoonten en automatismen heeft de kans op een andere manier van handelen heel klein gemaakt.

Klaar voor de start: af!

Het voedingscentrum kent de eetwissel: een gezonder alternatief kiezen voor een bepaald voedingsmiddel. Het klinkt makkelijker dan het is, maar je kinderen van jongs af aan de juiste gewoonten aanleren zorgt vanzelf voor het inslijten van goede gewoonten en automatismen, die dan ook makkelijker vol te houden zijn. Simpelweg omdat je er niet over hoeft na te denken. Het zit in je.

Kies water in plaats van cola of appelsap

Cola is geen statussymbool. Het zit vol suikers, die je gezondheid aantasten. Alle ingrediënten moeten naar de fabriek worden gebracht en in flessen en blikjes worden gestopt en dan naar de verkooppunten worden vervoerd. Water kun je zo pakken uit de kraan. Je denkt zo niet alleen aan het milieu, maar ook aan je portemonnee en vooral aan jezelf! Water is een luxeproduct, zonder water is er geen leven en toch voegen we er allerlei middelen aan toe, waar de kwaliteit van het water van achteruit gaat.

Gedragsverandering is maatwerk

Om te veranderen naar een gezondere leefstijl moet je jezelf kleine doelen stellen. Als je doel is dat je over een jaar de marathon moet kunnen uitlopen is dat bijna niet te doen. Wanneer je eerstvolgende doel is dat je morgen 200 meter loopt en de dag daarop weer en de dag daarop misschien 400 dan stel je jezelf kleine, haalbare doelen. Voor iedereen is dat kleine doel anders, want het uiteindelijk doel is voor de één een heel andere dan voor de ander. Zoals al eerder gezegd: er is helaas geen gouden regel. Als arts, vriend, ouder of leerkracht kun je hierin slechts één ding betekenen: laat de ander denken dat hij/zij het zelf heeft bedacht. Dat geldt voor stoppen met roken, minderen met eten, meer bewegen.

Wat doen we als onze kinderen de avondvierdaagse hebben gelopen? We halen ze in met een zak vol met suikers om ze te prijzen. Daar zeggen we al, dat suiker goed voor je is. Hoe moet een kind dan beter weten? Geef ze wat fruit, een flesje water en een medaille. Beloof ze een dagje uit naar het bos, zwembad of een leuke tante. Daar begint het.

Marianne Verbeek

De blogs van de SELF cursus in het LUMC nalezen? Kijk dan hier.