Gezondere leefstijl is noodzakelijk

Paul van der Velpen begon de avond met een presentatie over de noodzaak om Nederland aan een gezondere leefstijl te krijgen. In Nederland hebben we 1 miljoen type-2-diabeten, 4,5 miljoen gebruikers van bloeddrukverlagers, 1,3 miljoen gebruikers van statines en ruim 1 miljoen Nederlanders, die antidepressiva nodig hebben. Het aantal mensen met overgewicht neemt toe en er is een toename in Sociaal Economisch Gezondheids Verschil (afgekort SEGV). Dit SEGV is een gevolg van verschillen in inkomen, achtergrond, opleiding en cultuur. De kloof tussen o.a. arm en rijk wordt groter en dat heeft zijn weerslag op onze gezondheid.

Hoe krijgen we Nederland gezonder?

Dat kan op twee manieren: de 1^e, reguliere, manier is stroomafwaarts. Hier behandelen we mensen met welvaartsziekten. De 2^e, meer logische, manier is stroomopwaarts. Hier wordt collectief ingespeeld op de oorzaken van een ongezonde leefstijl. Het klinkt logisch, maar gebeurt nog maar nauwelijks. Artsen worden tegenwoordig opgeleid om ongezonde oorzaken te herkennen, erkennen en bespreekbaar te maken bij hun patiënten en ze te (laten) begeleiden naar een gezondere leefstijl. Dit voorkomt hoge zorgkosten en is efficiënter. Allemaal heel logisch en uitvoerbaar, maar de gemiddelde Nederlander laat zich niet betuttelen. Hier zou de overheid aan bod moeten komen met een pakket maatregelen, waarmee echt niet iedereen het eens zou zijn. Een voorbeeld is suikertaks of een laag btw-tarief op verse groenten en fruit. Zo maak je gezonde keuzes makkelijker en betaalbaarder en de keuzevrijheid blijft.

En wat zijn nou die gezonde keuzes? De norm is het mediterraan dieet. Zoveel mogelijk onbewerkt voedsel, zoals vis, noten, groenten, olijfolie, fruit en water. Dit begint allemaal bij het kind in het rode vlak, in het midden van de afbeelding. Daar voorkom je overgewicht. Dus bij de intocht van de avondvierdaagse een zakje noten of wat stuks fruit in plaats van een suikerbomverrassing. En dat is niet zielig. Overgewicht is zielig, want dat blijf een levenslang gevecht.

Wat zijn dan ongezonde keuzes? Fastfood, junkfood, zwaar bewerkt voedsel, suikerhoudende dranken en geraffineerde zetmeelrijke producten, zoals witbrood, witte rijst, gewone pasta. Al deze producten zijn verkrijgbaar in de supermarkt. 70% van de producten in de supermarkt is bewerkt.

Grijpt de overheid dan niet in?

Nou, nee. Want de burger wil niet “betutteld worden”. Alhoewel dat ook niet helemaal waar is. De politiek pakt langzaam maar zeker zijn verantwoordelijkheid hierin op (art. 22 van de Grondwet: De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid). In november 2018 is het Nationaal Preventieakkoord getekend door 70 partijen, waaronder de supermarkten. Hierin wordt vooral aangestuurd op de aanpak van roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht. Deze drie factoren zorgen jaarlijks voor 35.000 doden (dat is een vol voetbalstadion) en € 9 miljard aan zorguitgaven. Dat zijn behoorlijk grote cijfers!

Wie is nu eigenlijk verantwoordelijk?

Je kunt de verantwoordelijkheid voor gezond voedsel niet bij één partij neerleggen. Hierin ligt een rol voor de overheid, de scholen, de fabrikanten, de supermarkten en de consument zelf natuurlijk. Toch is er de roep naar de overheid toe om nog meer in te grijpen. Bijvoorbeeld door kindermarketing te stoppen: geen op kinderen gerichte reclame vóór bedtijd; weg met de foute meter in de supermarkt (de onderste meter in de supermarkt is vooral zichtbaar voor kleine kinderen en zijn afgeladen met suikers, zouten en vetten); geen snacks op scholen en sportverenigingen. Vreemd genoeg doen alleen Amsterdam en Rotterdam mee aan een ban op kindermarketing. We kunnen onze kinderen beschermen tegen een ongezonde omgeving, maar daar hebben we regelgeving voor nodig en natuurlijk ons eigen gezonde verstand. Dat is morgen natuurlijk niet geregeld, maar de aanhouder wint.

Als je slim bent…

…stel  je je als supermarktkoepel CBL meewerkend op. Gelukkig gebeurt dat. Marc Jansen gaf aan dat er door de supermarkten al best veel wordt gedaan om de slag om de gezonde consument te winnen. Zo wordt er meegewerkt aan een Europees keurmerk waarmee gezond of ongezond voedsel gemakkelijk te herkennen is. Fabrikanten met veel  producten in de rode zone staan niet te trappelen natuurlijk. Ook is er een proef gedaan met het vervangen van de gebruikelijke kassakoopjes (snoep) door gezonde producten of non-food. Schrik niet: de omzet ging per kassa per dag met € 700,- omlaag. Reken dat eens uit over 4000 supermarkten met al snel 4 kassa’s. Dat scheelt veel werkgelegenheid en niet alleen in de supermarkten. Die proef is snel teruggedraaid, maar geeft wel een beeld van ons als consument.

Wat doen die supermarkten dan eigenlijk?

Het viel in de discussie op dat de supermarkten veel verantwoordelijk worden gehouden voor de kwaliteit van de producten, die ze verkopen. Hun verdienmodel bestaat natuurlijk uit het verkopen van, voornamelijk, voedsel dat op de Nederlandse markt is toegestaan. Toch dragen zij echt hun steentje bij aan het Nationaal Preventieakkoord. In de afbeelding hieronder kunt u zien hoe. Wijzigingen in de samenstelling van voedsel moeten getest worden. Als er bij een instantsoep gekozen wordt om het zoutgehalte te verminderen kelderen de verkoopcijfers en wat doe je dan als fabrikant? Juist, het zout weer omhoog.

Het is echt een kwestie van wennen en een lange adem. We zullen met zijn allen moeten na- en meedenken over ons voedsel van morgen, want de makkelijke pakjes en potjes verkopen op dit moment het best.

Marianne Verbeek

Volgende week staat blog nummer 7 gepland, dan is het onderwerp van de cursus 'Eindopdracht presentaties en Yoga'. De blogs van de SELF cursus in het LUMC nalezen? Kijk dan hier.