Stel: je hebt elke dag medicijnen nodig. Je vraagt op tijd een nieuw recept aan, maar de apotheek heeft slecht nieuws: tijdelijk niet leverbaar. Er is wel een alternatief beschikbaar. Dat is tenminste iets. Maar: Werkt dit wel net zo goed? Krijg ik geen last van bijwerkingen? Ook bij Apotheek De Herenhof vormt dit de dagelijkse praktijk. “Sinds een paar jaar worden we geconfronteerd met leveringsproblemen”, zegt Toine. “En vanwege die tekorten ontkom je er niet aan om alternatieve medicijnen voor te schrijven.”

Naast beschikbaarheid van medicijnen vinden we het bij Zorg en Zekerheid ook belangrijk dat geneesmiddelen betaalbaar blijven. Om die reden hebben wij een voorkeursbeleid: binnen een groep medicijnen met dezelfde werking vergoeden wij één variant. Gebruik je deze variant, dan betaal je geen eigen risico. Hetzelfde geldt ook voor de jaarlijkse medicatiecheck. Patiënten kunnen deze altijd aanvragen bij hun apotheker.

Geen willekeur

In de beeldvorming wordt een alternatief medicijn – en zeker een goedkoper alternatief – vaak beschouwd als minder goed. Dat is onjuist, stelt Toine. “Een ander label op een potje maakt voor de kwaliteit niets uit. Alle medicijnen voldoen aan de Europese wetgeving. Het is allemaal goed. En goedkoper is zeker niet slechter. Daar moeten we op een goede manier over communiceren. Het is geen willekeur als je een ander medicijn krijgt voorgeschreven. Dit doen we alleen als het niet anders kan. Voor ons staat voorop dat cliënten de zorg krijgen die ze mogen verwachten. Dat betekent dat we het niet laten gebeuren dat iemand zonder medicijnen komt te zitten.”

“En voor de duidelijkheid”, vervolgt Toine. “De situatie rondom het medicijnentekort frustreert ons ook enorm. Wij proberen zo goed mogelijk te voorspellen welke geneesmiddelen we nodig hebben en leggen extra voorraden aan waar we problemen verwachten. Als fabrikanten niet kunnen leveren, ligt dat buiten onze invloed. Het gevolg is dat wij veel tijd en energie besteden aan het zoeken naar een alternatief. Tijd die we niet aan onze cliënten kunnen besteden.”

Plan B

Desondanks denkt de Alphense apotheker dat we ons in deze regio nog gelukkig mogen prijzen. “Er wordt goed samengewerkt tussen de diverse zorgverleners. Met artsen is de afspraak gemaakt dat apotheken in specifieke gevallen zelfstandig alternatieve medicijnen mogen voorschrijven. Dat scheelt tientallen telefoontjes per dag. We hebben duidelijke afspraken over een plan B – en desnoods een plan C en D – als bepaalde medicijnen niet leverbaar zijn. Samen zetten we onze schouders eronder. In die onderlinge samenwerking speelt Zorg en Zekerheid een grote rol.”

Op initiatief van Zorg en Zekerheid is bijvoorbeeld een regionale werkgroep in voorbereiding die zich nog nadrukkelijker gaat buigen over het voorkomen en oplossen van medicijnentekorten. Het doel is om onder meer te komen tot een standaard medicatielijst, waardoor het voor apothekers eenvoudiger is om vervangende medicijnen voor te schrijven. “Het is oprecht fijn samenwerken met zo’n zorgverzekeraar”, zegt Toine. “Het contact is laagdrempelig. Ik heb het 06-nummer van de zorginkoper bij Zorg en Zekerheid en zij komen ook in onze apotheken kijken. We kunnen eerlijk en transparant met elkaar sparren. Praktische zaken zijn snel geregeld. Dat zorgt voor wederzijds vertrouwen. De basis voor samenwerking is gewoon goed.”

Palliatieve kit

Die samenwerking heeft er ook toe geleid dat apotheken naast medicijnen ook medische hulpmiddelen kunnen leveren aan hun cliënten. Een voorbeeld hiervan is de palliatieve kit. Dit is een box met benodigdheden voor terminale patiënten. Zorgverleners, zoals huisartsen en thuiszorg, kunnen deze hulpmiddelen direct gebruiken als de situatie van de patiënt daarom vraagt. “Een erg patiëntvriendelijk product”, vindt Toine. “Deze zorg was altijd ad hoc geregeld, waarbij wij met spoed in actie moesten komen. Nu staat er bij voorbaat een kit met spullen bij mensen thuis. Dat is heel fijn voor alle betrokkenen.”

Het past volgens Toine ook in de groeiende rol van zijn vak. “Ik denk dat apotheken steeds meer een one stop shop worden. Bij ons kun je terecht voor alle leveringen die met je gezondheid te maken hebben. Plus bijbehorende informatie en advies. Dat is veel makkelijker dan dat je én naar de huisarts of een specialist moet én apart naar de apotheek. Of voor je hulpmiddelen naar een landelijke postorderaar. Wij hebben veel kennis in huis en werken goed samen met de andere zorgverleners. Als wij een langdurige relatie opbouwen met onze cliënten en hun huisartsen, kunnen we veel zorgvragen afvangen. Dat doen we nu ook al. Een groot deel van onze cliënten heeft chronische medicatie nodig. Zij komen één keer per jaar op consult. Wij bedienen ongeveer vierhonderd kwetsbare ouderen. Die ken ik allemaal.”

Achter de schermen

Het imago van apotheken doet niet altijd recht aan hun inspanningen. “Achter de schermen doen wij heel veel, maar dat laten we niet altijd zien”, zegt Toine. “Als je je auto ophaalt na een APK-keuring, zie je op de bon keurig opgesomd wat de garage heeft gedaan. Bij de apotheek niet. Iemand die zijn medicijnen ophaalt, ziet niet dat wij aan de slag zijn gegaan met de juiste dosering, rekening houdend met bijwerkingen en in combinatie met het slikken van andere middelen. Dat we met huisartsen en specialisten bellen om de werking te optimaliseren. Dat we bij leveringsproblemen zo snel mogelijk een alternatief aanbieden. Met als doel: het juiste geneesmiddel, met de juiste dosering, op het juiste moment, bij de juiste cliënt.”