De zebra en de leeuw

Het eerste deel van het college, zo voelde het namelijk ook, werd gegeven door prof. dr. Onno Meijer. Het was een moeilijk verhaal voor mij als niet-medisch student, maar ik heb mijn uiterste best gedaan om het zo goed mogelijk te volgen. Allereerst: wat is stress? “Stress is een aanpassingsreactie (op een stressor) als iets bijna boven je macht gaat”.

Een verhaal dat goed is blijven hangen, mede omdat dit het deel is dat ik begreep, is het verhaal over een zebra op de savanne. Wanneer een zebra achterna wordt gezeten door een hongerige leeuw is die leeuw de acute stressor waardoor de zebra het op een lopen zet. Die zebra ervaart op dat moment acute stress en denkt dan onderweg niet: “Hey, dat is een lekkere graspol.” Conclusie, acute stress zorgt ervoor dat je geen honger hebt. 

Nu is dit wel heel basaal omschreven, want er zijn ook genoeg mensen die juist wel gaan eten door stress. Dit is dan vaak langdurige stress en geen acute stress. Er is ook geen onderzoek bekend dat uitwijst dat langdurige stress wel of niet zorgt dat je meer gaat eten. Ook de zaal was bijna exact 50/50 verdeeld bij de vraag wie gaat er juist meer eten door stress.

Vaak speelt de beloningsfactor een grote rol. Stel je hebt het enorm druk, je studeert, er komen tentamens aan, je loopt coschappen én je hebt een bijbaan. Daarnaast wil je ook je vrienden nog even zien dit weekend. Je ervaart dus stress door meerdere factoren.  Je beloont jezelf dan door lekker een pizza te bestellen of een patatje te halen, omdat je het zo druk hebt. Je beloont jezelf met een lekkere vette hap, want je hebt meer zin in vet en suiker als je stress ervaart. De rest van het verhaal ging over verschillende organen en hormonen (waaronder cortisol, die herkende ik) die van invloed zijn op of beïnvloed worden door stress. Dat was voor mij een te lastig verhaal om nu nog een goed onderbouwd verhaal op papier te zetten, dus daar waag ik me ook niet aan:-).

'Innerlijk weerbericht'

Het tweede deel van dit college was een kennismaking met mindfulness en de werking van mindfulness. We kennen het allemaal en bijna iedereen heeft wel eens een yogales gevolgd of een ademhalingsoefening gedaan. Mindfulness gaat veel verder dan dat! Dr. Kees Kennedy, expert op het gebied van MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction), vertelde ons alles over mindfulness en liet ons kennismaken met een aantal oefeningen die je zelf makkelijk kunt toepassen.

Wat is nou eigenlijk mindfulness? “Het op dit moment intentioneel ontwikkelen van een vriendelijk, niet –oordelend aandachtig aanwezig zijn bij de eigen ervaringen” (gedachten, emoties, lichamelijke gewaarwording). Dat is nogal wat! Om dit te bereiken, zijn er verschillende oefeningen en wij begonnen de avond met ‘de 3 minuten ademruimte zittend’. Drie minuten lang ademen en ook aan niks anders denken dat die ademhaling, constante focus op die ademhaling. Een leuke vraag die dr. Kennedy stelde tijdens de oefening die jij jezelf ook kunt stellen: “Wat is jouw innerlijk weerbericht?” Wat eigenlijk betekent: in welke staat zit je hier: boos, blij, opgewekt etc. Ik vond dit een originele manier om te vragen hoe je je voelt. De 3 minuten oefening gaat als volgt:
- Ga rechtop zitten met de voeten op de vloer en je handen op je bovenbenen of in je schoot
- Neem een actieve doch ontspannen houding aan
- Sluit je ogen of houd ze (half) open
- Fixeer je blik (op iets of denkbeeldig) 1-2 meter voor je

Stap 1: Richt nu je aandacht op het hier en nu zitten: besef van de omgeving, besef van je houding, besef van lichamelijke sensaties (warm/koud), gedachten en emoties.
Stap 2: Richt vervolgens je aandacht op de ademhaling: je bent bewust van elke in- en uitademing.
Stap 3: Breid je aandacht uit naar het hele lichaam.

Nu ken je een oefening die je overal kunt doen, liggend, staand of zittend. Deze oefening kan je helpen ontspannen en helpen concentreren. Wel belangrijk om vaak te oefenen, het liefst elke dag.

In de opleiding tot arts kunnen deze MBI’s  (Mindfulness Based Interventions) resulteren in meer stressbestendigheid, veerkracht, (zelf)compassie en empathie, betere balans tussen werk en privé (hebben we allemaal iets aan denk ik), en betere communicatie.

Mindfulness is zeker van invloed op het brein; de neuroplasticiteit. Meditatie bevordert de neuroplasticiteit van het brein, wat betekent het ontwikkelen van nieuwe neuronale pathways. Dit filmpje ‘Mind the Bump’ legt dit haarfijn uit:

Dus ervaar je stress dan weet je nu een beetje hoe dit werkt en vooral hoe je er vanaf kunt komen! Voor meer tips en informatie over onderwerpen die te maken hebben met stress en ontspanning, neem een kijkje op onze Relax Focus pagina.