Wat aten jouw oma en opa?

Dat lijkt misschien een vreemde vraag, maar het is belangrijk voor hoe jij je hebt kunnen ontwikkelen. Tijdens de derde VUmc-avond spraken dr. Ruurd van Elburg (hoogleraar Early Life Nutrition UvA/AMC) en dr. Aniko Korosi (onderzoekster UvA). Beiden houden zich bezig met de ontwikkeling van kinderen in een vroeg stadium en voeding, alleen op een iets andere manier.

Wat jouw oma heeft gegeten tijdens haar zwangerschap heeft invloed gehad op de manier waarop jij je kon ontwikkelen. Dr. Van Elburg verwees naar een filmpje van Tessa Roseboom: dat kun je hier bekijken. Hierin komt naar voren hoe belangrijk voeding is al voordat de conceptie plaatsvindt. Als jouw oma en opa voor de zwangerschap geen of te weinig goede voeding hebben gehad heeft dat zelfs effect op jouw gezondheid. Tijdens de conceptie en in de eerste drie maanden van de zwangerschap worden vitale organen aangelegd en gevormd. Als in deze periode niet goed genoeg gegeten is heeft dat een negatief effect gehad op de voortplantingsorganen van jouw vader of moeder. Die waren weer hard nodig voor jou. Over de gezondheid van jouw vader of moeder heb ik het dan nog niet eens gehad. Slechte voeding voor en tijdens de zwangerschap heeft blijvend effect op de gezondheid van het kind. Wat ik een schokkend getal vond is dat 11% van de zwangeren in Nederland door blijft roken. Een goed begin is dus het halve werk, want het tegengestelde geldt ook: goede voeding voor en tijdens de zwangerschap kan de gezondheid blijvend bevorderen.

De eerste 1000 dagen

De 1000 dagen vanaf de conceptie tot de tweede verjaardag van een kind zijn ontzettend belangrijk. In september 2018 heeft minister De Jonge in een brief aan de 2^e kamer bekend gemaakt dat er 41 miljoen wordt vrijgemaakt voor onderzoek. In een filmpje van dr. Mike Evans wordt ingegaan op de effecten van zowel voeding als sociale omstandigheden op de ontwikkeling van de hersenen en daarmee de ontwikkeling van het kind. Hoe beter de omstandigheden hoe beter de ontwikkeling. Maar geldt dat niet voor alles? Het verschil tussen een werkbij en de bijenkoningin is de mate en kwaliteit van de voeding. Maar teveel is ook niet goed. Op Aruba bijvoorbeeld krijgen baby’s na de borstvoeding nog een flesje melk er achteraan. Waar je aan went daar krijg je behoefte aan. Op Aruba is 80% van de volwassenen te dik. Daar valt het niet op wanneer je te dik bent.

Antibiotica

Niet alleen voeding, maar ook het gebruik van bijvoorbeeld antibiotica tijdens de zwangerschap en/of bevalling heeft effect op de vorming en werking van het microbioom. Dit microbioom weegt ongeveer 2 kilo en is in miljarden deeltjes aanwezig in je darmen, je neus, je mond, je vagina en op je handen. Samen vormen ze een organisme van goede bacteriën dat op velerlei gebied actief is in je spijsverteringsmechanisme. Door antibiotica kan dit mechanisme verstoord raken en in ernstige mate kun je zelfs last krijgen van de bekende welvaartsziekten Alzheimer en kanker, maar ook astma, autisme[1], overgewicht en auto-immuunziekten. Het gebruik van antibiotica kan ook leiden tot het hebben van een huilbaby door darmkrampjes. Als (aanstaande) ouders heb je veel te overdenken ter voorbereiding op het kindje.

Leuk weetje

Als je als volwassene van rond de 85 kg een jaar lang zou groeien als een kind in de eerste twee jaar zou je na dat jaar 225 kg wegen. Dat geeft ook aan hoe belangrijk goede voeding is. Een kleintje eet niet veel, dus wat het eet moet van goede kwaliteit zijn, aangepast naar hun leeftijd.

Een moeilijke start

Oftewel Early Life Stress. Niet alleen voeding is in de eerste 1000 dagen belangrijk. Ook de omstandigheden, waarin een vrouw zwanger raakt/is en de periode na de bevalling, tellen behoorlijk mee. Zaken als stress en/of roken bij de moeder, oorlog, ruzie, adoptie, financiële problemen hebben allemaal effect op de vorming van het kind.

Dr. Korosi heeft onderzoek gedaan bij muizen over dit onderwerp. Muizen worden ongeveer 2 tot 2,5 jaar oud. Tijdens de zwangerschap en in de eerste 7 dagen van het leven van hun jongen is bij de ene muis het kooitje helemaal op orde. Genoeg water, genoeg strooisel, voldoende voedsel en voldoende nestmateriaal. Bij een ander muisje zijn in dezelfde periode de omstandigheden minimaal. Na de 7 dagen waren de omstandigheden voor beide nestjes gelijk. In goede omstandigheden dus. Onderzoek heeft aangetoond dat de nakomelingen van het onderste muisje aantoonbaar minder presteren op het gebied van geheugen en leren.

Effecten op lange termijn

Door de stress en tekorten in de eerste periode, ook al was dat een korte periode, hebben o.a. de hersenen zich minder goed ontwikkeld en had dat blijvend effect op de rest van hun leven. Ook de organen hebben in hun ontwikkeling te lijden gehad. Daardoor is er de rest van hun leven grotere kans op ziekten.

Onderzoek bij mensen

14% van de in Nederland geboren kinderen hebben een moeilijke start. Uiteraard willen we bij mensen ook weten waar de verschillen zitten. Maar aanstaande moeders laten zich niet in een kooitje zetten. Door vroege monitoring in te zetten kunnen toch resultaten gemeten worden.

Early Life Stress heeft langdurig effect op het individu en op het risico op ziekten later in het leven. Bewustzijnsvergroting en pogingen om in de eerste 1000 dagen de omstandigheden te optimaliseren helpen hierin absoluut. Dat betekent dat voedsel, rust en goede sociale omstandigheden een sleutelrol spelen in een goede ontwikkeling tijdens een kwetsbare periode.

Zorgverzekeraars

Volgens de plannen van de minister heeft het project Kansrijke Start de intentie om ook de zorgverzekeraars te betrekken in de coalitie rondom de moeilijke starters.

Volgende week staat blog nummer 4 gepland, dan is het onderwerp van de cursus 'sport'. De blogs van de SELF cursus in het LUMC nalezen? Kijk dan hier.