Sceptische farmaceut

Prof. dr. Aletta Kraneveld doet samen met haar team (de Kraneveld groep) onderzoek naar hoe darmen communiceren met het brein en welke rol voeding hierbij speelt. Dr. Kraneveld, van origine een farmaceut, was sceptisch over het effect van voeding, maar hier is ze van teruggekomen...

Darmbacteriën

Onderzoek van Kraneveld en haar team heeft inzichten opgeleverd over het belang van een dieet en darmbacteriën en het effect hiervan op de darmfunctie en op organen zoals de longen en het brein. Ons darmstelsel is bevolkt door miljoenen bacteriën. 70% van de witte bloedcellen komen eens in hun leven langs de darm en worden daar ‘geprogrammeerd’ door voedingstoffen en bacteriën. Bovendien zitten in de darmen 100 miljoen zenuwen die de afweer in de darm beïnvloeden en direct kunnen communiceren met het brein. Tijdens dit SELF-college licht prof. dr. Kraneveld een aantal onderzoeken uit het veld uit.

Al voor de geboorte

Zo vertelt dr. Kraneveld  dat is bewezen dat darmbacteriën al vóór de geboorte bepalend zijn voor de blauwdruk van je darm en je immuunsysteem. Darmbacteriën hebben al in de baarmoeder effect op het brein en hoe zenuwen met elkaar communiceren. Er zijn meerdere onderzoeken gedaan, die aantonen dat er sprake is van een verband tussen ziekten en je darmflora. Ook is er een verband tussen de darmen en hersenziekten zoals alzheimer en parkinson. Wanneer men een hersenziekte heeft is er vaak óók sprake van een darmziekte. Als het niet goed gaat met je brein gaat het niet goed met je darmen en andersom. Wel staan keiharde bewijzen hiervoor nog in de kinderschoenen.

Depressieve muizen

We kunnen tegenwoordig feces – poep - van mens naar muis transplanteren. Zo wees een onderzoek uit dat de darmflora van invloed is op de gemoedstoestand. In het onderzoek is feces van mensen met een depressie getransplanteerd naar muizen. De muizen vertoonden vervolgens ook depressief gedrag.

No guts no glory

Een ander onderzoek wees uit dat kiemvrije muizen, muizen zonder microbioom – de bacteriebevolking in je darmen - minder sociaal zijn. Wanneer de kiemvrije muizen weer werden voorzien van darmmicroben, waren ze weer meer geïnteresseerd in hun soortgenoten. Ook prebiotica in moedermelk heeft direct effect op het immuunsysteem van de ratten. Prebiotica in het vroege leven verbetert sociaal gedrag en vermindert angst in de muis.

De casus van John en Tommy Rodakis

Tommy werd op driejarige leeftijd gediagnosticeerd met autisme. Hij zat diep in het autismespectrum. Op een dag kregen hij en zijn zusje een oorontsteking. Beide kregen antibiotica toegediend. Wonderlijk genoeg ging Tommy na drie dagen van de antibioticakuur ineens bewegen en contact maken met zijn ouders! Hij vertoonde veel beter sociaal gedrag. John was hierdoor gebiologeerd en verrichtte literatuuronderzoek. Hij kwam tot de conclusie dat de verbetering het effect was van het antibioticum op de darm. Hij richtte stichting N of One op. Inmiddels zijn er veel onderzoeken gedaan naar de darmflora en autisme. Tot nu toe is gebleken dat er geen specifieke bacterie verhoogd is, maar het is evident dat er een verschil is in de darmflora bij mensen met autisme ten opzichte van mensen zonder autisme.

Dr. Jeroen Maljaars

De volgende spreker is dr. Jeroen Maljaars, Maag Darm Lever-arts in het LUMC. Maljaars houdt zich bezig met patiënten met de ziekte van Crohn en het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Dr. Maljaars: “Voeding staat enorm in de aandacht. Denk aan het effect van rood vlees op Colorectaal Carcinoom (CRC) oftewel darmkanker. Daarom, even kort door de bocht: het eten van groenten en fruit en het minderen van rood vlees verkleint de kans op kanker.”

Zelf kiezen

Dr. Maljaars ontvangt veelal jonge mensen met PDS, een chronisch pijnsyndroom, die een enorme impact hebben op de kwaliteit van hun leven. Vaak wordt de diagnose pas laat gesteld. De reden hiervoor is dat het een lastige patiëntenpopulatie is. Ze zijn jong en gaan graag zelf aan de slag. Waardoor zij niet snel aan de bel trekken, omdat zij de regie graag zelf houden. Ook denkt men vaak dat als iemand last heeft van buikkramp, dit te maken heeft met het eten en het niet nodig is naar de dokter te gaan. Om tegemoet te komen aan de vraag naar zelfregie is er een ‘Reduce PDS’ programma opgesteld. Dit is een reeks van negen behandelingen waarbij de patiënt zelf twee behandelingen kiest waarvan de patient denkt dat deze het beste passen. 

Voeding en darmziekten

Er is een relatie tussen wat je eet en of je ontstekingen in je darmen hebt. Wanneer mensen veel groente en fruit eten hebben ze een lagere kans op darmkanker. Wanneer ze vet eten hebben ze een verhoogde kans. Mensen die in de studententijd veel fruit en vis aten, hebben minder kans op de ziekte van Crohn. Mensen die veel vlees en vet aten hebben een verhoogde kans. Het is belangrijk dat men zich hiervan bewust is, Maljaars pleit voor meer bewustwording op dit gebied.

Bewegen en stress

Mensen die veel bewegen hebben een kleinere kans op het ontwikkelen van darmkanker. Ook is de kans op de ziekte van Crohn kleiner wanneer je veel beweegt. Een andere factor is stress. De relatie tussen een 'grote levensgebeurtenis’ (bijvoorbeeld een verhuizing, ander werk, ziek worden, verlies van een dierbare, trouwen of een scheiding) kunnen zorgen voor een opvlamming. Mensen hebben dan meer ontstekingen in de darmen. De kans op een opvlamming is groter als er sprake is van een nieuwe stressor of een ‘grote levensgebeurtenis’.

Levensstijl interventie

Maljaars pleit voor een ‘lifestylestatus’ op de polikliniek – status van wat iemand eet en hoe vaak deze persoon beweegt. Wat zijn de barrières en facilitators van iemands ziekte? Je kunt hier goed op inspelen door middel van lifestyleveranderingen. Een interventie bij stress is mindfulness. Er is bewezen dat de stressniveaus na het volgen van een mindfulnesscursus worden verlaagd. De stress nam af na zes weken wat resulteerde in een betere kwaliteit van leven. Na een half jaar was er ook sprake van een daling van de ontstekingswaarden in de darmen. Er is sprake van een psychologische en fysiologische verbetering! Maljaars: "Je hoeft geen topsport te beoefenen voor een betere kwaliteit van leven. Wandel drie keer in de week een halfuur. Iedereen kan dit programma volhouden."

Direct toepasbare tips van dr. Maljaars:

-          Eet zo onbewerkt mogelijk. Bevat een product meer dan vijf ingrediënten? Dan is het een bewerkt product.

-          Eet met aandacht, kauw je voedsel langzaam. Zo ben je minder snel geneigd teveel te eten.

-          Eet ook delen van de dag niet. Tussendoortjes zijn nergens goed voor. Eigenlijk zou er vier tot zes uur tussen alle maaltijden moeten zitten.

-          Probeer drie keer in de week een halfuur te wandelen. Het liefst samen met iemand anders, om de motivatie erin te houden, en daarna vaker en sneller, want intensief sporten is beter voor je hart. 

Doe je mee met de challenge?

De ‘challenge’ waarmee dr. Maljaars ons uitdaagt is: “Probeer de komende week drie groentes te eten, die je dit jaar nog niet hebt geprobeerd!” En laat ons weten welke groenten dit zijn via: communicatie@zorgenzekerheid.nl.

Jamila Arichi, werkzaam als Communicatieadviseur bij Zorg en Zekerheid, schreef deze blog. Lees ook de eerste, tweede, derde, vierde en vijfde blog over de SELF cursus.