9 / 20
GeZZond 40 | maart 2017
9
B
ij Sylvie* (20) thuis was het
vroeger anders dan bij haar
vriendinnetjes. Geen ouders
die haar broodjes smeerden,
wassen draaiden, het huis
schoonmaakten of eens vroe
gen hoe het met haar ging.
Vader was niet in beeld en moeder keek re
gelmatig te diep in het glaasje en kwam
daardoor niet of nauwelijks toe aan opvoe
den en voor haar zorgen. Familieleden woon
den ver weg en er was verder bijna niemand
in de omgeving die wist wat er speelde, ook
niet op school. Dus redde ze zichzelf, zorgde
voor haar moeder en nam bijna nooit vrien
dinnetjes mee naar huis.
Zorgen
‘Kinderen die mantelzorger zijn, het komt
vaker voor dan je denkt’, vertelt Wilrieke
Wildeman. Zij is adviseur informele zorg bij
Eva, een organisatie in de Leidse regio die
advies, informatie en ondersteuning biedt
aan hulpvragers, mantelzorgers, zorgvrijwilli
gers en beroepskrachten. Er zijn veel jonge
mantelzorgers (zie ook kader). Kinderen, tie
ners en jongvolwassenen die (te) veel zorgta
ken hebben, omdat vader, moeder
of een van de broers en zussen
veel extra zorg nodig hebben,
vanwege een chronische ziek
te, een handicap of een psy
chische aandoening. De taken
variëren van huishoudelijke ta
ken, boodschappen doen, me
dicijnen ophalen en zaken
buitenshuis regelen. ‘We
spreken van mantel
zorg wanneer iemand
langer dan drie
maanden meer dan
acht uur per week
voor een familielid
zorgt’, vertelt Wilrieke.
‘Dan moet je niet al
leen aan fysieke taken
denken als zorgen
voor, maar ook aan
zorgen om. Ook dat is belastend. Het gevaar
bestaat dat een kind de rol van de ouder
overneemt. Parentificatie noemen we dat
met een mooi woord. En dat hoort niet, want
een kind moet kind kunnen zijn en niet de
verantwoordelijkheden van een volwassene
overnemen.’
Schaamte
Te zware mantelzorgbelasting kan tot proble
men leiden, zoals een verstoorde ontwikke
ling, lichamelijke en geestelijke klachten en
een sociaal isolement. Vooral wanneer er
sprake is van verslaving of van psychiatrische
problematiek is de kans hierop groot. Want
daar speelt schaamte een grote rol en wil het
kind uit loyaliteit of uit angst liever verborgen
houden wat er speelt. ‘Maar vergeet ook niet
dat jonge mantelzorgers vaak niet beter we
ten. Ze denken dat het normaal is en komen
er pas later achter dat het er in andere gezin
nen heel anders aan toe gaat’, aldus Wilrieke.
Bij Sylvie duurde het tot de middelbare
school voordat er actie ondernomen werd.
‘Ik denk dat de ouders van mijn beste
vriendinnetje op de basisschool wel iets
vermoedden, maar het lastig vonden in te
grijpen. Maar het is zo belangrijk om gezien
te worden! De moeder van mijn halfzusje
kreeg in de gaten wat er aan de hand
was en concludeerde op een gegeven
moment dat het zo niet langer kon. Ze
vroeg of ik bij hen wilde komen wonen.
Dat was heel prettig. Eindelijk was er
eens iemand die me zag en vroeg hoe het
met me ging. Dat heb ik vroeger ge‘Mantelzorg is niet
alleen zorgen
voor,
maar ook zorgen
om.
’
Het Nivel (het
Nederlands instituut
onderzoek van de
gezondheidszorg) heeft
in 2008 geprobeerd het
aantal jonge mantel
zorgers vast te stellen.
Naar schatting elf tot
dertien procent van de
kinderen onder de 18
jaar groeit op met een
chronische ziek of
matig tot ernstig
lichamelijk beperkte
ouder. Daarnaast zijn er
gezinnen waar een
ouder kampt met
psychische problemen
of waar een broer of
zus of ander familielid
veel zorg vraagt. Het is
lastig het precieze
aantal jonge mantel
zorgers vast te stellen.
Aantal jonge
mantelzorgers
Wilrieke Wildeman,
Adviseur informele zorg bij Eva